1 Edmund Osmańczyk (1913-1987) - znany polski publicysta. Przed 1939 rokiem współpracownik pism Związku Polaków w Niemczech. Od 1945 roku korespondent zagraniczny.

2 Dawna nazwa oficjalna.

3 Po latach, w 2002 roku, autor niniejszych wspomnień odnalazł jedną z tych uczennic - w ramach tzw. Salonu Raciborskiego, powstałego na terenie Warszawy z inicjatywy posła ziemi raciborskiej, Andrzeja Markowiaka.

4 Ze wspomnień Tadeusza Żeleńskiego-Boya.

5 Ambroży Grabowski "Wspomnienia".

6 A. Grabowski "Wspomnienia".

7 Prof. dr K. Estreicher II-gi - "Rocznik Krakowski" tom XL, Kraków 1970, wyd. PAN.

8 Józef Maksymilian Ossoliński (1748-1826) - pisarz, tłumacz i bibliofil, założyciel - w 1817 roku - Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

9 Paleografia - nauka o piśmie i jego rozwoju w starożytności i średniowieczu; umiejętność odczytywania dawnych rękopisów, napisów, dokumentów itp.

10 Wit Stwosz, Stosz, Stoss (ok. 1447-1533) - wybitny - pochodzenia niemieckiego - rzeźbiarz późnogotycki, malarz i miedziorytnik. Działał w Norymberdze i Krakowie. Jest twórcą m. in. głównego ołtarza w krakowskim kościele Mariackim, nagrobka Kazimierza Jagiellończyka na Wawelu, płyty nagrobnej Zbigniewa Oleśnickiego w Poznaniu, słynnego Pozdrowienia Anielskiego w Norymberdze.

11 Prof. dr K. Estreicher II-gi - "Rocznik Krakowski" tom XL, Kraków 1970, wyd. PAN.

12 Stanisław Estreicher (1869-1939) - syn Karola (I-go). Historyk prawa, bibliograf i publicysta. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kontynuator rozpoczętych przez ojca prac nad Bibliografią polską.

13 Karol (I-wszy) Estreicher (1827-1908) - bibliotekarz, bibliograf, krytyk, historyk sztuki, literatury i teatru, publicysta. Profesor i dyrektor muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jeden z założycieli Akademii Umiejętności. Długoletni (od 1868 roku) dyrektor biblioteki Jagiellońskiej. Twórca Bibliografii polskiej, obejmującej całe piśmiennictwo polskie i Polski dotyczące, od początku do końca XIX w. Prace o teatrze i literaturze dramatycznej.

14 Karol Frycz (1877-1963) - artysta malarz, grafik, scenograf, reżyser, dyrektor teatrów, współpracował głównie z teatrami krakowskimi i warszawskimi. Współtwórca nowoczesnej scenografii polskiej.

15 A. Krokiewicz, filolog klasyczny, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; prace z zakresu filozofii starożytnej, historii i myśli religijnej i rozwoju pojęć etycznych (Nauka Epikura, Studia orfickie, Sokrates); tłumacz O rzeczywistości... Lukrecjusza, Zarysów Pirrońskich... Sekstusa Empiryka, Ennead Plotyna.

16 Stanisław Przybyszewski (1868-1927) - prozaik i dramaturg, przedstawiciel modernizmu w literaturze niemieckiej i polskiej. Prekursor ekspresjonizmu. Wywarł silny wpływ na atmosferę Młodej Polski. Redaktor pisma krakowskiego "Życie".

17 Stanisław Kutrzeba (1876-1946) - historyk prawa polskiego, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

18 Wilhelm Feldman (1868-1919) - krytyk literacki, publicysta, pisarz. Redaktor miesięcznika "Krytyka". Rzecznik Młodej Polski.

19 Lucjan Rydel (1870-1918) - poeta, dramatopisarz, tłumacz.

20 Andrzej Strug, właść. Tadeusz Gałecki (1871-1937) - pisarz, działacz Socjalistyczny. Oficer Legionów Polskich. Po 1926 roku przeciwnik Piłsudskiego. Pisał powieści i opowiadania społeczno-psychologiczne ukazujące dzieje walk rewolucji1905-1907 i pierwszej wojny oraz konflikty w niepodległej Polsce.

21 Gerhart Hauptmann (1862-1946) - niemiecki dramaturg i powieściopisarz. Ugruntował naturalizm na scenach niemieckich; wprowadził motywy baśniowej symboliki o wymowie społecznej. Laureat nagrody Nobla w 1912 roku.

22 Maksym Gorki, właśc. Aleksiej M. Pieszkow (1868-1936) - pisarz rosyjski, publicysta. Twórca literatury realizmu socjalistycznego. Bunt przeciwko mieszczaństwu i carskiemu niewolnictwu skonkretyzował w obrazach rewolucji proletariackiej.

23 Ludwik Solski, właśc. Ludwik Napoleon Sosnowski (1855-1954) - aktor wszechstronny, reżyser, dyrektor teatru; szczególnie związany z teatrem krakowskim. Występował do końca życia. Popularny zwłaszcza w rolach charakterystycznych.

24 Jan August Kisielewski (1876-1918 - dramaturg krakowski, przedstawiciel modernizmu.

25 Jacek Malczewski (1854-1929) - jeden z czołowych malarzy Młodej Polski. Profesor ASP w Krakowie. Malował m. in. realistyczne sceny z życia zesłańców na Sybir także obrazy symboliczne.

26 Wassily Kandinsky (1866-1944) - rosyjski malarz, grafik i teoretyk sztuki. Jeden z twórców i główny przedstawiciel abstrakcjonizmu.

27 Władysław Ślewiński (1854-1918) - malarz, przebywał głównie we Francji. Malował płaskie, dekoracyjne pejzaże z Bretanii, portrety Bretończyków, górali, martwe natury.

28 Zapolska Gabziela z Korwin-Piotrowskich (1857-1921), dramatopisarka i powieściopisarka, w młodości aktorka.Czołowa przedstawicielka pol. Naturalizmu, atakowała obłudę moralną mieszczaństwa.

29 Banderia - w Polsce nazwa orszaku konnego asystującego podczas uroczystości.

30 Karol Irzykowski (1873-1944) - krytyk literacki, pisarz. Czołowy przedstawiciel krytyki międzywojennej. Twórca nowatorskiej powieści psychologiczno-intelektualnej "Pałuba".

31 Adam Grzymała-Siedlecki (1876-1967) - krytyk literacki, prozaik i dramaturg.

32 Julian Fałat (1853-1929) - malarz, łączył realizm z elementami impresjonizmu. Malował m. in. sceny myśliwskie, pejzaże, świetny akwarelista. Powyższe zdanie dotyczy jego odejścia z krakowskiej ASP.

33 Feliks Nowowiejski (1877-1946) - kompozytor, dyrygent, organista wirtuoz. Utwory orkiestrowe, organowe, pieśni (Rota).

34 Ignacy Chrzanowski (1866-1940) - historyk literatury. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Członek Polskiej Akademii Umiejętności.

35 Kazimierz Nitsch (1874-1958) - językoznawca, profesor uniwersytetów we Lwowie i Krakowie. Członek wielu akademii zagranicznych. Twórca dialektologii polskiej, autor ponad 700 prac naukowych.

36 Wacław Sobieski (1872-1935) - historyk. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor m. in. "Dziejów Polski" oraz prac z historii Polski XVII w.

37 Feliks Perl, pseud. Res (1871-1927) - działacz polskiego ruchu robotniczego, publicysta, jeden z głównych teoretyków PPS, współzałożyciel (1892) PPS, członek jej władz. Od 1915 roku redaktor naczelny organu prasowego PPS "Robotnik". Po przewrocie majowym 1926 roku w opozycji do Piłsudskiego.

38 Naukowiec, który w początkach XX wieku udowadniał niemieckie korzenie Wita Stwosza.

39 Sigmund Freud (1856-1939) - austriacki neurolog i psychiatra. Profesor neuropatologii w Wiedniu. W oparciu o kliniczne doświadczenia związane z leczeniem nerwic, głównie histerii, stworzył i rozwinął psychoanalizę, jako teorię osobowości, rozwoju społeczeństw, kultury, sztuki, religii oraz jako specyficzną metodę leczenia zaburzeń emocjonalnych.

40 Barokowy pałac cesarski w Wiedniu. Bogato dekorowane rokokowe wnętrza, rozległy park.

41 Włodzimierz Tetmajer (1862-1923) - malarz, przedstawiciel Młodej Polski.

42 Ludwik Hieronim Morstin (1886-1966) - dramaturg, prozaik, poeta, tłumacz. Założyciel pisma literackiego "Museion". Pisał sztuki dramatyczne osnute na motywach klasycznych.

43 Tadeusz Sinko (1877-1966) - filolog klasyczny i historyk literatury polskiej. Profesor uniwersytetów we Lwowie i Krakowie.

44 Rigorosum - dawniej egzamin doktorski na wyższej uczelni.

45 Karnkowski, Stanisław (1520-1603) - arcybiskup gnieźnieński od 1581 roku, walczył z ruchem reformacyjnym, stąd zwany "młotem kacerzów", przewodniczący komisji sejmowej do spraw Gdańska (tzw. komisji Karnkowskiego), regulującej m. in. zwierzchnie prawa Polski w Gdańsku (Constitutiones Carnkovianae).

46 Adolf Nowaczyński-Neuwert (1876-1944) satyryk, dramaturg, publicysta. W latach międzywojennych rzecznik nacjonalizmu i antysemityzmu

47 Karol, Hubert Rostworowski (1877-1938) - dramatopisarz, poeta i publicysta. Pisał symboliczne i ekspresjonistyczne dramaty o problematyce moralnej ujętej w duchu realistyczno-metafizycznym.

48 Tadeusz Pawlikowski (1861-1915) - krytyk teatralny i reżyser. Dyrektor Teatru Miejskiego w Krakowie i Teatru Miejskiego we Lwowie. Położył wielkie zasługi dla rozwoju teatru polskiego. Wprowadził do repertuaru współczesne dramaty polskie i obce.

49 Tytus Chałubiński (1820-1889) - lekarz i przyrodnik. Profesor w Warszawie. Współzałożyciel i pierwszy przewodniczący Kasy im. Mianowskiego. Pionier klimatycznego leczenia gruźlicy. Odkrył wartość leczniczą i turystyczną Zakopanego. Jeden z pionierów taternictwa, badań przyrody tatrzańskiej i kultury góralskiej.

50 Maria Frycz (1893-1988?) - siostrzenica matki Józefa Grabowskiego. Polonistka, nauczycielka szkół średnich. Po drugiej wojnie mieszkała w Toruniu.

51 Adam Asnyk (1838-1897) - poeta i dramaturg. Członek Rządu Narodowego w powstaniu 1863 roku. Pisał liryki tatrzańskie, wiersze satyryczno-obyczajowe, erotyki, sonety filozoficzno-refleksyjne, nowele i studia literackie.

52 Prywatna szkoła średnia, założona w 1915 roku w Moskwie przez W. Giżyckiego dla dzieci uchodźców z Królestwa Polskiego. W 1918 roku ewakuowana do Warszawy. Jej siedziba mieściła się przy ul. Puławskiej. Szkoła elitarna o kierunku matematyczno-przyrodniczym. Odznaczała się bardzo wysokim poziomem nauczania, miała wyjątkowe na ówczesne czasy nowoczesne wyposażenie. Gimnazjum podejmowało różnorodne eksperymenty dydaktyczne, organizowało specjalne klasy o charakterze półinternatowym. Po drugiej wojnie, głównie ze względów politycznych, nie wznowiło działalności.

53 Stanisław Leśniewski (1886-1939) - logik, filozof i matematyk. Uczeń K. Twardowskiego, współtwórca tzw. warszawskiej szkoły logicznej. Profesor uniwersytetu w Warszawie. Zbudował własny system podstaw logiki i matematyki: Podstawy ogólnej teorii mnogości.

54 Jan Łukasiewicz (1878-1956) - filozof i logik, uczeń K. Twardowskiego. Współtwórca szkół: lwowsko-warszawskiej i tzw. warszawskiej szkoły logicznej. Zajmował się filozofią - głównie problemem determinizmu - i historią logiki. Stworzył system logiki wielowartościowej, zbudował szereg aksjomatycznych systemów rachunku, odkrył metodę dowodzenia niesprzeczności układów, wprowadził beznawiasową symbolikę logiczną.

55 Kornel Makuszyński (1884-1953) - pisarz, poeta, felietonista. Zbiory felietonów humorystycznych, wiersze i popularne książki dla dzieci i młodzieży.

56 Odniesienie do jednej z pierwszych miłości A. Mickiewicza, Maryli Wereszczakówny, niezmiernie znaczącej dla erupcji jego talentu.

57 Aleksander Kiereński (1881-1969) - rosyjski polityk, prawnik-adwokat. Działacz partii tzw. eserowców. W 1917 roku premier Rządu Tymczasowego i wódz naczelny armii rosyjskiej, obalony przez rewolucję październikową. Od 1917 roku na emigracji.

58 Lew Trocki 1879-1940), właśc. L. D. Bronstein - działacz rosyjskiego ruchu robotniczego. W końcowej fazie życia renegat wrogo występujący przeciwko ZSRR pod przewodnictwem Stalina. Zamordowany z nadania Stalina w Meksyku.

59 Feliks Dzierżyński (1877-1926) - działacz polskiego i rosyjskiego ruchu robotniczego. Członek władz naczelnych SDKPiL, od 1906 również SDPRR. Wielokrotnie więziony. Jeden z organizatorów rewolucji październikowej. Kierował do końca życia radzieckimi organami bezpieczeństwa (WCzK i OGPU). Od 1924 roku równocześnie przewodniczący Najwyższej Rady Gospodarki Narodowej ZSRR.

60 Nadieżda Krupska (1869- 1939) - rosyjska i radziecka działaczka ruchu robotniczego, pedagog. Małżonka Włodzimierza Lenina. Publicystka. Jako pedagog zajmowała się zagadnieniami oświaty pozaszkolnej, kształcenia politechnicznego i działalności organizacji dziecięcej. Po zwycięstwie rewolucji bolszewickiej komisarz (minister) oświaty.

61 7 października 1918 roku Rada Regencyjna ogłosiła orędzie, w jakim stwierdzało się, że na podstawie warunków Wilsona Polska odzyskuje niepodległość. Jednocześnie RR opublikowała tekst nowej przysięgi wojskowej, w myśl której żołnierz polski miał przysięgać "... Ojczyźnie mojej, Państwu Polskiemu i Radzie Regencyjnej, jako tymczasowej zastępczyni przyszłej władzy zwierzchniej Państwa Polskiego".

62 Józef Haller (1873-1960) - polityk, generał. Dowódca II Brygady Legionów Polskich, w roku 1918 - II Korpusu Polskiego na Ukrainie. 1918-1919 - wódz naczelny armii polskiej we Francji. Związany z ChD, przeciwnik Piłsudskiego. W 1936 roku współorganizator Frontu Morges, jeden z przywódców SP. Od 1939 roku na emigracji.

63 Hans von Beseler (1850-1921) - generał niemiecki. 1915-1918 - generalny gubernator warszawski.

64 Polskie Siły Zbrojne.

65 Pierwszy i niezależny od okupantów rząd polski (1918), jego premierem i ministrem spraw zagranicznych był socjaldemokrata, Ignacy Daszyński.

66 Surogat najwyższej władzy w Królestwie Polskim, utworzonej 12 września 1917 roku przez Niemcy i Austro-Węgry, całkowicie od nich zależnej; w jej skład wchodzili regenci: arcybiskup A. Kakowski, ks. Z. Lubomirski, hr. J. Ostrowski. Wraz z powołanym przez siebie rządem Rada sprawowała ograniczoną władzę administracyjną. 7 października 1918m roku Rada wydała orędzie deklarujące dążenie do niepodległości Polski i w listopadzie tego roku przekazała władzę J. Piłsudskiemu.

67 Ignacy Daszyński (1866-1936) - działacz socjalistyczny, polityk, publicysta. Współzałożyciel i przywódca Polskiej Partii Socjaldemokratycznej (PPSD), działacz II Międzynarodówki. Od 1919 roku premier i minister pierwszego niezależnego od okupantów rządu polskiego, tzw. lubelskiego. Wieloletni przewodniczący Rady Naczelnej PPS. 1920-1921 - wicepremier, 1922-1927 - wicemarszałek, 1928-1930 - marszałek sejmu. Założyciel (1923) i prezes Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (TUR).

68 Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego - robotnicza organizacja kulturalno-oświatowa związana z PPS. Założona w 1932 roku.

69 Alfred Tarski (1901-1964?) - logik, matematyk, filozof. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1939 roku w USA, profesor uniwersytetu w Berkeley. Prace z logiki matematycznej i semantyki logicznej. Twórca modeli semantycznych.

70 Ludwik Krzywicki (1859-1941) - socjolog, ekonomista, antropolog i działacz społeczny. Czołowy przedstawiciel materializmu historycznego i jeden z pierwszych popularyzatorów socjalizmu naukowego w Polsce. Współtłumacz i redaktor pierwszego polskiego przekładu "Kapitału" Marksa. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego. SGH i Wolnej Wszechnicy Polskiej.Współtwórca i wieloletni (1921-1939) kierownik Instytutu Gospodarstwa Społecznego.

71 Florian Znaniecki (1882-1958) - socjolog i filozof kultury. Autor wielu prac teoretycznych i metodologicznych z zakresu humanistyki. Zajmował się też psychologią społeczną i socjologią wychowania.

72 Kazimierz Twardowski (1866-1938) - filozof, logik i psycholog. Zasłużony pedagog, wychowawca wielu pokoleń uczonych polskich. Jego działalność naukowo-pedagogiczna wywarła decydujący wpływ na powstanie szkoły lwowsko-warszawskiej i rozwój myśli filozoficznej w Polsce. Związany z uniwersytetem we Lwowie.

73 Tadeusz Kotarbiński (1886-1978) - jeden z czołowych filozofów i logików polskich. Prakseolog i etyk. Uczeń K. Twardowskiego. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Członek wielu towarzystw naukowych polskich i zagranicznych. Stworzył materialistyczną koncepcję filozoficzną zw. reizmem. Współtwórca i pionier teorii sprawnego działania. Wywarł znaczny wpływ na rozwój kultury logiczno-semantycznej.

74 Władysław Tatarkiewicz (1886-1977) - filozof, historyk filozofii, estetyk i historyk sztuki. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego.

75 Ludwik Ehrlich (1889-1969) - prawnik, teoretyk prawa międzynarodowego. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

76 Szymon Askenazy (1866-1935) - historyk, dyplomata. Profesor uniwersytetów we Lwowie i w Warszawie. Badacz dziejów Polski XVIII - XIX w.

77 Kazimierz Tymieniecki (1887-1968) - historyk. Profesor uniwersytetu w Poznaniu. Wybitny mediewista, badacz głównie wczesnego średniowiecza.

78 Marceli Handelsman (1882-1945) - historyk. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Redaktor "Przeglądu Historycznego". Wybitny pedagog i działacz oświatowy.

79 Władysław Witwicki (1878-1948) - filozof i psycholog. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Autor podręczników psychologii. Tłumacz i komentator Platona.

80 Juljusz Kleiner (1886-1957) - historyk i teoretyk literatury, filolog i edytor. Profesor uniwersytetu we Lwowie, KUL i Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Badał strukturę artystyczną i zawartość ideową dzieła literackiego w powiązaniu z biografią i osobowością twórcy.

81 Bronisław Koreywo (1877-1956) - Inżynier budowlany. Wnuk, po kądzieli, Edwarda Odyńca, przed przewrotem bolszewickim w Rosji jeden z głównych budowniczych zakładów metalurgicznych na Uralu, w 1918 roku, z transportem ewakuacyjnym Grabowskiego przyjechał do Polski i osiedlił się w Warszawie. Od 1945 roku, już jako emeryt, zamieszkał w Raciborzu, na ówczesnej ziemi opolskiej. Pomagał, jako inżynier, podnosić ze zniszczeń wojennych to miasto. Jego ostatnią pracą dla Raciborza, w początkach lat pięćdziesiątych ubiegłego stulecia, był nadzór techniczny nad odbudową sali gimnastycznej szkoły nr 9, im. Jana Kasprowicza, której ówczesnym dyrektorem był Józef Grabowski. Pochowany w Warszawie, na cmentarzu Powązkowskim, w grobie rodzinnym Odyńców.

82 Artur Rubinstein (1887-1984) - światowej sławy pianista, m. in. znakomity wykonawca kompozycji Chopina.

83 Tadeusz Miciński (1873-1918) - poeta, dramaturg, prozaik. Mistyk, poszukiwał moralnego sensu ludzkości i Polski na drodze dociekań religijno-metafizycznych. Tworzył lirykę refleksyjno-fantastyczną, ekspresjonistyczny dramat, wizyjno-symboliczne powieści.

84 Stanisław Ignacy Witkiewicz, "Witkacy" (1885-1939) - pisarz, malarz, filozof, teoretyk sztuki. Twórca teorii "czystej formy" w sztuce, teatrze i poezji. Główny przedstawiciel katastrofizmu w literaturze polskiej. W malarstwie przedstawiciel swoistego ekspresjonizmu. Autor groteskowo-parodystycznych powieści.

85 Oppman Artur, pseud. Or-Ot (1867-1931) - poeta, piewca Warszawy.

86 Na ul. Książęcej w Warszawie mieściła się w tamtych latach nuncjatura.

87 Tytuł słynnej encykliki potępiającej doktryny marksizmu i komunizmu.

88 Bolesław Limanowski (1835-1935) - jeden z najstarszych działaczy polskiego ruchu socjalistycznego, historyk, socjolog, publicysta, jeden z twórców PPS, badacz i popularyzator historii demokracji i socjalizmu polskiego oraz dziejów walk wyzwoleńczych. W 1926 roku wystąpił przeciw Piłsudskiemu.

89 Stanisław Posner (1870-1930) - działacz PPS, prawnik, publicysta, współzałożyciel (1921) Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela, wiceprezes (od 1925) TUR, 1928-1930 wicemarszałek senatu.

90 OMTUR - Organizacja Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego.

91 Stefan Jaracz (1883-1945) - aktor, reżyser, dyrektor teatru,

92 Zachowana ankieta personalna Józefa Grabowskiego.

93 Bogdan Suchodolski (1903-1986) - filozof, pedagog, historyk sztuki, historyk nauki i kultury. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego.

94 Janusz Jędrzejewicz (1885-1951) - polityk, pedagog, pułkownik. Jeden z przywódców prawicy sanacji. 1931-1934 minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego, przeprowadził reformy szkolne, tzw. jędrzejowiczowskie. 1933-1934 premier.

95 Zenon Klemensiewicz (1891-1969) - wybitny językoznawca, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

96 Czesław Wycech (1899-1977) - działacz ruchu ludowego i oświatowego, z zawodu nauczyciel. W okresie międzywojennym w PSL "Wyzwolenie", od 1931 w SL, czynny w ZNP. Podczas okupacji organizował tajne nauczanie, kierował departamentem kultury i oświaty w Delegaturze Rządu na Kraj. 1945-1949 w PSL potem w ZSL. 1945-1947 minister oświaty, 1956-1957 wiceprzewodniczący Rady Państwa, od 1957, przez wiele lat marszałek sejmu.

97 Hanka Ordonówna, właśc. Maria Anna z Pietruszyńskich Tyszkiewiczowa (1904-1950) - aktorka i piosenkarka. Popularna gwiazda warszawskich kabaretów sprzed drugiej wojny.

98 Zula Pogorzelska, właśc. imię Zofia (1898-1936) - aktorka i piosenkarka, występowała w teatrach i kabaretach warszawskich.

99 Kazimierz Krukowski (1902-1976) - aktor występujący od 1920 roku w teatrach i kabaretach warszawskich. W casie drugiej wojny w teatrze polowym przy 2 Korpusie Wojska Polskiego w Iraku, Palestynie, Egipcie, Włoszech. 1948-1956 - w Argentynie. Od 1956 roku w Warszawie - teatry "Buffo" i "Syrena", kabaret "U Lopka".

100 Adolf Dymsza, właśc. A. Bagiński (1900-1975) - aktor komediowy i charakterystyczny, od 1919 roku występował głównie w kabaretach i teatrach rewiowych. Również występował w wielu filmach. .

101 Loda Halama, właśc. imię Leokadia (1911-1998) - tancerka. Występy w kabaretach warszawskich międzywojennych. Po drugiej wojnie w zespole Anglo-Polish w Wielkiej Brytanii. Od 1948-1959 roku w Hollywood.

102 Eugeniusz Bodo, właśc. Bohdan E. Junod (1899-1941) - aktor, pieśniarz i tancerz, także reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Liczne role filmowe, głównie w komediach muzycznych.

103 Fryderyk Jarossy, właściwie F. Járosy (1890-1969) - konferansjer i reżyser pochodzenia węgierskiego. Występował w kabaretach wiedeńskich, od 1924 roku w Warszawie, "Qui Pro Quo", "Cyrukik Warszawski". Od 1945 roku w Wielkiej Brytanii.

104 Aleksander Żabczyński (1900-1958) - aktor, występował od 1922 roku w teatrach Warszawy, Lwowa i Łodzi. Również popularny aktor filmowy.

105 Władysław Grabowski (1883-1961) - znakomity aktor występujący od 1903 roku w Krakowie, Warszawie i Łodzi. Grał role komediowe i charakterystyczne. Również występował w filmie.

106 Zygmunt Wasilewski (1865-1948) - publicysta, krytyk literacki, związany z Narodową Demokracją.

107 Gabriel Narutowicz (1865-1922) - inżynier konstruktor, pierwszy prezydent RP. 1886-1920 - w Szwajcarii, profesor politechniki w Zurychu. Zbudował wiele elektrowni wodnych. Wybrany prezydentem, zamordowany przez endeka Eligiusza Niewiadomskiego.

108 Stanisław Wojciechowski (1869-1953) - polityk i działacz spółdzielczy. 1922-1926 - prezydent RP. Jeden z twórców (w 1892 roku) PPS. Od 1918 roku profesor WSH. 1919-1920 - minister spraw wewnętrznych. Ze stanowiska prezydenta ustąpił po przewrocie majowym Piłsudskiego.

109 Maria Kasprowiczowa, z domu Bunin, "Marusia" (1890-1969) - Trzecia żona poety, Jana Kasprowicza, słynna w kręgach literacko-kulturalnych Polski przedwrześniowej i powojennej.

110 Bronisław Pieracki (1895-1934) - polityk, pułkownik. Uczestnik organizacji wojskowo-niepodległościowych, oficer Legionów Polskich. 1930-1931 wicepremier, od 1931 roku minister spraw wewnętrznych. Zamordowany przez ukraińskich nacjonalistów.

111 Walery Sławek (1879-1939) - polityk, jeden z przywódców ozonu sanacji. Od 1900 roku w PPS, jeden z przywódców Organizacji Bojowej PPS. Od 1906 roku czołowy działacz PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Podczas pierwszej wojny w Legionach Polskich i POW. Bliski współpracownik Piłsudskiego. Od 1928 roku prezes BBWR. 1930-1931 i 1935 - premier. Popełnił samobójstwo.

112 Felicjan Składkowski-Sławoj (1885-1962) - lekarz, polityk, generał. Od 1905 w PPS, od 1906 PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Podczas I Wojny Światowej w Legionach Polskich. 1926-1929 i 1930-1931 minister spraw wewnętrznych, 1936-1939 premier. Bliski współpracownik Piłsudskiego i Edwarda Rydza- Śmigłego. Współodpowiedzialny za proces faszyzacji kraju.

113 Słynne rody znakomitych aktorów.

114 Jadwiga Szayer, pseud. Ada Sari (1886-1968) - światowej sławy śpiewaczka operowa, sopran koloraturowy.

115 Światopełk Karpiński (1909-1940) - poeta, satyryk. Zbliżony do grupy Skamandra. Współautor słynnych szopek politycznych.

116 Tadeusz Sarnecki (1913-1978?) - Pedagog, psycholog, literat i dziennikarz. W czasie drugiej wojny członek AK. Autor nigdy nie wydanej epopei o zagładzie warszawskiego Starego Miasta w czasie powstania 1944 r. Tuż po drugiej wojnie attaché kulturalny ambasad polskich w Brukseli i Berlinie. Od roku 1949 na indeksie wydawniczym. Dyrektor Pałacu Młodzieży w warszawskim PKiN, następnie dyrektor słynnego domu kultury "Energetyk" przy Wybrzeżu Kościuszkowskim 47 w Warszawie. Przed śmiercią urzędnik ministerstwa kultury.

117 Franciszek Fiszer, popularny w międzywojniu Franc (1860-1937) - popularna postać w warszawskim światku artystyczno-literackim. Studiował filozofię w Lipsku. Mistrz błyskotliwej konwersacji. Przyjaciel skamandrytów.

118 Witold Jan Doroszewski (1899-1976) - językoznawca, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. W latach powojennych prowadził słynny poradnik poprawnej polszczyzny.

119 Jerzy Szaniawski (1886-1970) - znakomity dramaturg i prozaik, pisał komedie groteskowo-liryczne i refleksyjne dramaty psychologiczne.

120 Emil Zegadłowicz (1888-1941) - poeta, powieściopisarz i dramaturg, rzecznik nawrotu do regionalnej kultury ludowej. Po 1930 roku zbliżył się do lewicy społecznej.

121 Tadeusz Gałecki, pseud. Andrzej Strug ( 1871-1937) - pisarz, działacz socjalistyczny, oficer Legionów Polskich, po 1926 roku przeciwnik Piłsudskiego.

122 Tadeusz Grabowski (1871-1960) - historyk literatury, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, nie związany rodzinnie z Józefem Grabowskim.

123 Leopold Staff (1878-1957) - wybitny poeta, liryk; autor wierszy liryczno-refleksyjnych głoszących filozofię afirmacji życia i pogodnego sceptycyzmu. Pisał także symboliczne dramaty poetyckie; przekłady z literatury niemieckiej, francuskiej, włoskiej, antycznej.

124 Władysław Orkan, właściwie Franciszek Smreczyński (1875-1930) - pisarz powieści z życia wsi podkarpackiej; pisał dramaty, wiersze; uprawiał publicystykę społeczną.

125 Jerzy Żuławski 1874-1915) - poeta, dramaturg, powieściopisarz, eseista. Przedstawiciel Młodej Polski. Rozgłos zyskał trylogią fantastyczną o podkładzie filozoficznym "Na srebrnym globie". Przekłady z literatury, poezji, filozofi francuskiej i niemieckiej

126 Gazda - na Podhalu znaczy gospodarz, miejscowy z dziada pradziada.

127 Ceper - na Podhalu - lekceważąco o człowieku z nizin, równin, niegóralu.

128 Pod koniec lat pięćdziesiątych XX w. o przebiegu tego "turnieju" Józef Grabowski opowiedział zaprzyjaźnionej z nim Irenie Ścibor-Rylskiej (1901-1966), wówczas nauczycielce i dyrektorce szkoły ogólnokształcącej nr 4 w Raciborzu (później im. A. Mickiewicza). Autor niniejszej monografii, przypominając tę historię opiera się głównie na obszernej relacji Ireny Ścibor-Rylskiej, która była również jego - wówczas - nauczycielką literatury polskiej i powszechnej we wspomnianej wyżej szkole i z którą utrzymywał kontakty także pozaszkolne, na bazie swoich zainteresowań artystycznych i jej bliższej znajomości z jego rodzicami.

129 Jan Parandowski (1895-1978) - pisarz, znawca kultury antycznej. Znakomity stylista.

130 Ferdynand Goetel (1890-1960) - powieściopisarz, publicysta. Od 1946 roku na emigracji w Anglii. Głosił apologię rządów silnej ręki, deklarował sympatię dla systemów totalitarnych. Pisał powieści podróżnicze i społeczno-obyczajowe. Po drugiej wojnie w Polsce nie wydawany, będący przedmiotem politycznych ataków, pomówień i szkalowania.

131 Maurice Ravel (1875-1937) - wybitny kompozytor francuski; jego twórczość charakteryzuje lekkość, mistrzostwo instrumentacji, harmonika impresjonistyczna i często rytmy hiszpańskie. Tworzył balety, utwory orkiestrowe i kameralne.

132 Louis Aragon (1897-1982) - pisarz francuski, początkowo jeden z głównych przedstawicieli surrealizmu w poezji francuskiej. Po 1930 roku związał się z ruchem komunistycznym. W okresie okupacji hitlerowskiej członek ruchu oporu. 1953-1972 redaktor naczelny tygodnika "Les Lettres Françaises".

133 Jean Cocteau (1889-1963) - francuski poeta, pisarz i twórca filmowy.

134 George Bernard Shaw (1856-1950) - dramatopisarz angielski, Irlandczyk. Związany z socjalizmem ewolucyjnym. Pisał pełne błyskotliwego humoru i przekornej ironii sztuki teatralne atakujące moralne i społeczne konwenanse epoki. Nagroda Nobla w roku 1925.

135 Jan Lechoń, właściwie Leszek Serafinowicz (1899-1956) - poeta, współtwórca grupy poetyckiej Skamander. Do 1939 roku, jako urzędnik polskiej ambasady w Paryżu, z krótkimi przerwami, przebywał we Francji. W 1940 roku osiadł w USA. Zmarł śmiercią samobójczą w Nowym Jorku.

136 Zygmunt Nowakowski, właśc. Zygmunt Tempka (1891-1963) - pisarz, publicysta i krytyk. Felietonista "Ilustrowanego Kuriera Codziennego (IkaC). Od 1940 roku na emigracji.

136 Całość wiersza w pisowni oryginału.

137 Stanisław Lorentz (1899-1991) - historyk sztuki, muzeolog. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Wieloletni dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie. Współodbudowywał w latach siedemdziesiątych ub. stulecia Zamek Warszawski.

138 Pawiak - więzienie warszawskie, zbudowane w latach 1829-1835 między ulicami Dzielną a Pawią - stąd nazwa.

139 Marian Kukiel (1885-1973) - historyk wojskowości, generał, docent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po wojnie na emigracji, dyrektor Instytutu Historycznego im. Sikorskiego w Londynie.

140 Teofil Wojeński (1890-1963), pseud. T. Świecki - pedagog, działacz oświatowy, rzecznik świeckości szkoły. Od 1930 roku działacz ZNP. Dyrektor II Gimnazjum Zw. Zaw. Nauczycieli Szkół Średnich. Przywódca lewicy nauczycielskiej. Podczas okupacji hitlerowskiej członek władz naczelnych Tajnej Organizacji Nauczycielskiej. Po wojnie profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Autor wielu artykułów na tematy oświatowo-wychowawcze oraz prac naukowych i podręczników.

141 Aleksander Maliszewski (1901-?) - dramaturg, poeta. Członek grupy literackiej "Kwadryga".

142 Stanisław Ryszard Dobrowolski (1907-1991?) - poeta i prozaik, związany z lewicą społeczną. Członek grupy "Kwadryga".

143 Tadeusz Hollender (1910-1943) - poeta i satyryk związany z ruchem lewicowym. Współzałożyciel miesięcznika "Sygnały". Zamordowany przez hitlerowców.

144 Informacje pochodzące z relacji rodziny przybranego syna Grabowskich, Stanisława T.

145 Jan Smoleń, żołnierz armii Berlinga, zasłużony w bitwie przy jej przeprawie przez Odrę w 1945 roku.

146 Ulica Daszyńskiego przez krótki czas po wojnie nosiła nazwę marszałka Żymierskiego. Obecnie Opawska.

147 W 1956 roku ul. Stalina w Raciborzu została przemianowana na Wojska Polskiego.

148 W 1847 roku Racibórz liczył około 20 tysięcy mieszkańców. Dzisiaj mieszka ich tam ponad 60 tysięcy.

149 Stancja - pomieszczenie dla uczniów, na ogół z wyżywieniem, pensjonat uczniowski, dawniej izba (gościnna).